چقدر تا پیشبینی زلزله فاصله داریم؟
تاریخ انتشار: ۲۱ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۷۶۹۳۳۵
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، بامداد جمعه ۱۷ آبان ۹۸، بار دیگر زلزله بخشهایی از شمال غرب کشور را لرزاند. این بار و با فاصله فقط چهار روز تا دومین سالگرد وقوع زمینلرزه در سرپلذهاب واقع در استان کرمانشاه، وقوع این زلزله در آذربایجان شرقی و شهرستان میانه، بار دیگر بحثهای مربوط به امکانپذیر بودن یا نبودن پیشبینی علمی زمینلرزه را در محافل عمو میو رسانهها مطرح کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بیشتر اطلاعات قدیمی زلزلهشناسی بر پایه مستندات تاریخی است که مسلما در مناطق شهری و آباد این اطلاعات دقیق و بیشتر است و در واقع توزیع زمینلرزههای تاریخی پیوند نزدیکی با توزیع مراکز شهری و چگالی جمعیت دارد و لزوما تابعی از بزرگی خود زمینلرزهها نیست.
سرگذشت لرزهخیزی ایران را عموما میتوان به دو دوره پیش از اسلام و بعد از اسلام تقسیم کرد. مطالب چندانی درباره زلزلههای پیش از اسلام در دست نیست و مقدار اندک آن بر پایه شواهد باستانشناسی و گزارشهای تاریخی قدیمی استوار است. محل قدیمیترین رویداد را میتوان منطقه بوئین زهرا در هزاره سوم پیش از میلاد دانست. بسیاری از اطلاعات مربوط به زمینلرزهها در هزاره بعد بر پایه مکاتبات پادشاهان امپراتوری آشور استوار است و این اطلاعات اساسا مربوط به نواحی خارج از ناحیه ایران بوده یا درباره مکانهایی از آن امپراتوری که ناشناخته مانده است.
نخستین زمینلرزه ایران باستان که در تاریخ ثبت شده است، زمینلرزه سده چهارم پیش از میلاد است که منطقه ری را ویران کرد و بسیاری از شهرها و روستاها در جریان آن ویران شد. از سده پنجم میلادی به بعد ذکر خبر زمینلرزهها فراوانتر میشود و در دوره بعد از اسلام مناطق وسیعی از ناحیه ایران زلزلههای ویرانگری به خود دیده است. از جمله این نواحی میتوان خراسان، اهواز، ری، تبریز، گرگان، طالقان، همدان، بوئینزهرا، نیشابور و ... اشاره کرد. اولین زلزله ثبت شده ایران با دستگاه لرزهنگار در ساعت ۱۹ و ۴۹ دقیقه دوازدهم مهر ۱۲۳۵ / چهارم اکتبر ۱۸۵۶ رخ داده است. این زلزله در آذربایجان با دستگاهی که کنسول روس در پایگاه تبریز برپا کرده بود ثبت شد.
از کنار هم گذاشتن زمینلرزههای تاریخی و سده بیستم در مییابیم که شمار چشمگیری از زمینلرزههای سده اخیر در همان مکان زمینلرزههای قدیمی روی داده است. خلاهای لرزهای در دوره تاریخی ایران در نواحی لوت غربی و جنوب شرقی ایران است. البته خلا به معنی نبود زلزله در لوت غربی و جنوبشرقی ایران نیست. بلکه به این معنی است که لرزههای بزرگ روی نداده است. چون این نواحی جزو نواحی کویری و کم چگالی جمعیتی است، مستند تاریخی برای آن وجود ندارد.
مواد لازم برای پیشبینی زلزله
«پیشبینی زلزله اگر چه مشکل است، اما غیرممکن نیست.» این را نوپوف (Knopoff) زلزلهشناس معروف اهل روسیه میگوید. برای موفقیت پیشبینی زلزله، احتمال برآورد رخداد مکان و زمان کوتاه زلزله حتی برای زلزلههای کوچک باید فراهم شود. زمان کوتاه برای یک کشور در حال توسعه در این بحث در حد روز مطرح است. زیرا حتی زلزلههای متوسط و کوچک میتواند موجب خرابی و احتمال بحران شود.
چون آسیبپذیری این گونه کشورها بالاتر است. ولی برای کشورهای پیشرفته و توسعه یافته این بازه زمانی میتواند به سال و چند سال هم برسد؛ چرا که زیرساختهای مقاومی در این کشورها ایجاد شده است. از سوی دیگر پیشبینی موفق تلقی میشود که زلزلههای بزرگتر (و احتمالاً مخرب) را بتواند پیشبینی کند. زیرا در محدودههایی که زلزلهها فراوان رخ دهند (نظیر منطقه زاگرس ایران)، پیشبینی رخداد زلزلههای کوچک تقریباً در هر محل، کار مشکلی نخواهد بود.
از سوی دیگر برای پیشبینی زلزله به زیرساخت ابزاری نیاز داریم؛ ابزارهایی مثل دستگاههای برداشت لرزهنگاری و ژئودزی دقیق، برداشتهای گرانیسنجی و مغناطیسسنجی دقیق و امکانات مخابراتی مناسب برای انتقال اطلاعات برداشت شده. برای توسعه پیشبینی زمینلرزه در ایران لازم است تا سرمایهگذاری مناسب در این زمینه جذب شود. استفاده از فناوری نوین (نظیر فناوری نانو) در زمینه پیشبینی زلزله همانگونه که سایر عرصههای علم و فناوری میدان وسیعی برای حضور پژوهشگران کشورهای در حال توسعه در این زمینه ایجاد میکند، ظرفیت فراوانی برای کمک به پیشبینی زلزله در ایران دارد. در این زمینه پژوهشهای اولیه برای بهرهگیری از «نانودادههای لرزهای» آغاز شده است.
فعلا پیشبینی علمی در چه حد ممکن است؟مشاهده پیش نشانگرهای مختلف و گزارششدن برخی از آنها از جانب مردم (مانند تغییر رنگ آب رودخانهها، تغییر رفتار پرندگان و سایر حیوانات، تغییرات آبوهواشناختی و...) و سپس رخداد زلزلههای بزرگ نشانگر آن است که به هر روی میتوان در این راه تلاش کرد و انتظار دستیابی به نتایج قابل توجه، حتی در کوتاهمدت داشت. البته پژوهشهای علمی نشان میدهد پیشبینی زلزله الزاما ممکن است از طریق مشاهده مستقیم تغییرات در طبیعت انجام نشود، بلکه پایش تغییرات در محیط به همراه ثبت و تحلیل زمینلرزهها بهصورت مستمر به این موضوع کمک میکند.
متأسفانه به علت جوسازی برخی رسانهها و همچنین برمبنای تصور عامه مردم از پیشبینی زلزله، همواره نگاه غالب به مسأله (انتظار معمول از این موضوع) ارائه زمان و مکان و بزرگای زلزله به صورت قطعی است؛ به نحوی که بتوان درکوتاه زمان قبل از واقعه با پیشآگاهی نسبت به موضوع نسبت به تخلیه مکان مورد نظر اقدام کرد. البته این ایدهآلترین وضع ممکن است و کمترین احتمال برای دستیابی به چنین وضعی حداقل در کوتاهمدت وجود دارد.
از سوی دیگر میتوان با استفاده از انجام پژوهشهای کاربردی در مرکز پیشبینی زلزله، در زمینههای ذیل به پیشرفتها و دستیابی به نتایج کاربردی و قابل استفاده در کوتاه و میان مدت دست یافت. انجام فعالیت در مرکز ملی پیشبینی زلزله با کمبود بودجه و امکانات و کمتوجهی علمی در پنجساله اخیر بهتدریج مورد بیمهری قرار گرفته، گرچه پژوهشگرانی که در این زمینه فعالیت میکنند همچنان مشغول بهروزرسانی دادهها و آزمودن مدلهای پیشبینی احتمالی زمینلرزه هستند.
تلاش در مسیر پیشیابی زمینلرزه
اکنون رهیافت غالب در ایالات متحده و آنچه در سازمان زمینشناسی ایالات متحده و همچنین در پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله در ایران دنبال میشود، پیشبینی احتمالی یا پیشیابی زمینلرزه (Earthquake forecast) است. در این رهیافت براساس شناخت چشمههای لرزهزا و برداشت لرزهای از زلزلههای کوچک (با شبکههای بسته محلی و منطقهای) به برآورد احتمالی خطر (شتاب یا شدت) رخداد زلزله در بازه زمانی کوتاه میپردازند. این نتایج روی نقشههایی ارائه میشود که قابلیت نمایش مقادیر مختلف (کم تا زیاد) خطر احتمالی (به درصد) در بازه زمانی مورد نظر را با رنگهای مختلف دارد. از این لحاظ با ارائه نقشههای پیشیابی و روزآمدکردن آنها روی اینترنت، امکان استفاده سریع و آسان از آنها توسط مدیران بحران و علاقهمندان به موضوع وجود دارد؛ بنابراین با چنین رهیافتی، زمان، مکان و بزرگای خاص بهطور قطعی ذکر نشده، بلکه مقدارهای مختلف خطر محتمل نظیر نقشههای پهنهبندی خطر(که در پیوست آییننامه ۲۸۰۰ نیز آمده است) به صورت رقومی و روی اینترنت ارائه میشود. این نقشههای احتمالی، قابلیت ارائه سطح خطر بر اساس بهروزرسانی هفتگی را نیز دارند.
برای پهنهبندی و تهیه چنین نقشههایی به شبکههای بسته و با تعداد زیاد دستگاههای لرزهنگاری نیاز داریم. زیرا به کار انداختن چنین سامانهای نیازمند یک پایگاه دادههای قوی از زلزلههای رخداده در هر پهنه است.
چنین موضوعی در حال حاضر برای منطقه تهران در قالب یک پایاننامه دکتری دنبال میشود و با نصب شبکه نسبتا پرتعداد ایستگاههای لرزهنگاری در پیرامون شهر تهران و همچنین امید به دریافت منظم دادهها با حضور مثبت مؤسسات فراهمکننده دادههای زلزله شناختی امکان تهیه چنین نقشههایی حداقل در منطقه تهران باید ایجاد شود.
شبیهسازی کاتالوگهای زلزله برای مناطق با نبود لرزه و آرامش موقتی از برنامههای دیگر در جهت پیشبینی زمینلرزه است. از سوی دیگر با استفاده از فناوری و بهرهگیری از مدل «نانودادهها» در حال تلاش برای بهرهگیری از دادههای زلزلههای ثبت شده (بهویژه زلزلههای کوچک) به منظور پیشیابی خطر زلزله هستیم. البته این طرح نانو زمینلرزهها هنوز حامی مالی برای اجرا (پس از حدود۱۲ سال پیگیری) نیافته است! این چنین کاری نیازمند نصب شبکه لرزهنگاری باکیفیت بالا و ثبت لرزهها با حداقل نویز ممکن است.
منبع: روزنامه جام جم
انتهای پیام/
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: سرپلذهاب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۷۶۹۳۳۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پسلرزههای جنبش دانشگاه کلمبیا و بمبساعتی در دفتر دموکراتها
پایگاه اینترنتی روزنامه ایزوستیا روز یکشنبه در این باره نوشت: تظاهرات ضد اسرائیلی در محوطه ۲۳ دانشگاه و دانشکده مهم آمریکا ادامه دارد. چند هفته پیش اوضاع تحت کنترل به نظر میرسید، اما اکنون در برخی از دانشکدهها تجمعات با درگیری همراه است و استادان طرفدار اسرائیل از دسترسی به دانشگاهها محروم هستند.
در ادامه این گزارش آمده است: برای ایالات متحده آمریکا که در آن، حمایت از دولت یهود بخشی جدایی ناپذیر از چشم انداز سیاست خارجی برای دههها بوده است، این یک پدیده اجتماعی کاملاً جدید است که مقیاس آن، همانطور که نظرسنجیها نشان میدهد، گسترش خواهد یافت.
ایزوستیا در ادامه نوشت: تشدید بحران فلسطین و اسرائیل و عملیات نظامی (رژیم صهیونیستی) در نوار غزه شکاف دیگری را در جامعه آمریکا ایجاد کرد، جایی که شاید کمترین انتظار از آن وجود داشت.
این رسانه روس افزود: دانشجویان چادرهایی در محوطه دانشگاههای مهم آمریکا برپا و راهپیماییها و سخنرانیهایی برگزار میکنند که در آن از رهبری دانشگاهها میخواهند تا هرگونه همکاری با اسرائیل را متوقف کنند. این تظاهراتها اغلب به درگیری با دانشجویان طرفدار اسرائیل و مداخله پلیس ختم میشود.
ایزوستیا در ادامه با اشاره به موج بازداشت دانشجویان شرکت کننده در تظاهرات ضداسرائیلی افزود: دستگیری ها، اما به هیچ وجه بر اوضاع تاثیری نداشت. در مقابل، سازمان دانشجویان برای عدالت در فلسطین، چند صد دانشجو را از دانشگاههای برکلی و هاروارد به «تظاهرات همبستگی» آورد.
این رسانه روس در ادامه نوشت: در کانون این تقابل و رویارویی، ریاست دانشکدهها قرار دارند که تلاش میکنند تا یک کار غیرممکن را انجام دهند. آنها از یک سو، برای تحت کنترل نگه داشتن اعتراضات رو به رشد دانشجویی و به طور همزمان جلوگیری از جلوههای اجتنابناپذیر یهودیستیزی تلاش میکنند و همچنین برای جلوگیری از خروج حامیان مالی دانشکدهها که اکثریت قریب به اتفاق آنها حامیان سیاسی (رژیم) اسرائیل هستند.
بازداشت بیش از ۷۰۰ نفر در دانشگاههای آمریکا
روزنامه راسیسکایا گازتا نیز در گزارشی نوشت: از ۱۸ آوریل، زمانی که دانشگاه کلمبیا از پلیس نیویورک خواست تا اردوگاه فعالان حامی فلسطین را پاکسازی کند، بیش از ۷۰۰ نفر در دانشگاههای ایالات متحده دستگیر شده اند.
این روزنامه به نقل از ان بی سی نیوز نوشت: دانشجویان شرکت کننده در تظاهرات خواستههایی همچون ممنوعیت فروش داراییها به شرکتهایی که میتوانند از جنگ غزه سود ببرند، مطرح کردهاند.
در پی این فشارها، آن کاد رئیس دانشگاه ایالتی پورتلند اعلام کرد: این دانشگاه دریافت "هدایا یا کمکهای مالی بیشتر" از شرکت بوئینگ را متوقف میکند. دانشجویان عضو جنبش همبستگی برای حقوق برابر فلسطینیها شرکت بوئینگ را به "همدستی در اشغال و نسل کشی در فلسطین" متهم کردند.
رسوایی دانشگاههای آمریکا به دنبال سرکوب اعتراضات
روزنامه کامرسانت دیگر روزنامه چاپ مسکو نیز نوشت: دانشگاههای آمریکایی در کانون رسوایی به خاطر سرکوب اعتراضات دانشجویان طرفدار فلسطین در محوطه دانشگاه قرار دارند.
به نوشته این روزنامه، بهرهگیری دانشگاه کلمبیا از پلیس برای متفرق کردن چادرهای حامیان فلسطین و تعلیق موقت دانشجویان عضو جنبش همبستگی با مردم غزه، تنها باعث التهاب بیشتر و تظاهراتها با قدرتی تازه آغاز شد. برخی اساتید نیز به تظاهرات پیوستند و از آزادی تجمعات حمایت و اقدامات رئیس دانشگاه را محکوم کردند.
بر اساس این گزارش، شاهدان عینی گفتند که برخی از تظاهرکنندگان شعار میدادند: ما خواستار آن هستیم که تلآویو به آتش کشیده شود.
در ادامه این مطلب آمده است: مرکز تظاهرات حامی فلسطین، دانشگاه کلمبیا در نیویورک بود، جایی که سابقه فعالیتهایی همچون مخالفت با جنگ ویتنام و نیز اعتراض به رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی را در کارنامه دارند.
کامرسانت در ادامه نوشت: اردوگاههای خیمهای در دهها محوطه دانشکدههای آمریکا از آن آربور تا بوستون ایجاد شده است. در دانشگاه ییل در ۲۲ آوریل، پلیس ۴۷ نفر را به دلیل شعارهای طرفدار فلسطین که در ایالات متحده تندروانه و ضدیهود تلقی میشوند، بازداشت کرد. به عنوان مثال، شعار «از رودخانه تا دریا» که اساساً فراخوانی برای نابودی کشور اسرائیل است، از جمله آنهاست.
دانشگاه پیشرو آمریکا به کانون ضداسرائیل تبدیل شد
پایگاه خبری لنتا نیز در گزارشی نوشت: دانشگاه کلمبیا به عنوان یکی از دانشگاههای پیشرو آمریکا به کانون تجمعات ضداسرائیلی تبدیل شده است.
این رسانه روس افزود: ۱۸ آوریل تظاهرات در محوطه دانشگاه کلمبیا آغاز شد که منجر به دستگیری بیش از ۱۰۰ نفر شد. معترضان خواستار آتش بس در نوار غزه و توقف حمایت از اسرائیل توسط دانشگاه کلمبیا هستند. تعدادی از معترضان در محوطه دانشگاه چادر برپا کردند.
زلزله در دانشگاههای آمریکا
پایگاه خبری بلتا روسیه نیز نوشت: همزمان با گسترش اعتراضات دانشگاهی علیه جنگ غزه، ایالات متحده دستگیریهای گستردهای را در دستور کار قرار داده است.
این رسانه روس نوشت: مسئولان آمریکا در تلاش هستند تا اوضاع را آرام کنند. جنبش اعتراضی دانشجویی هفته گذشته پس از ورود پلیس نیویورک به محوطه دانشگاه کلمبیا و دستگیری بیش از ۱۰۰ دانشجو در کانون توجه قرار گرفت. جنبش دانشجویان دانشگاه کلمبیا برای عدالت در فلسطین بیانیهای را در ۲۱ آوریل منتشر کرد که در آن آمده بود که آنها به شدت هر شکلی از نفرت یا تعصب را رد میکنند.
در ادامه گزارش بلتا آمده است: پس از وقایع اخیر در فلسطین، تظاهرات و بحثهای داغ در مورد درگیری اسرائیل و غزه و آزادی بیان، دانشگاههای آمریکا را تکان داده است. علاوه بر این، اعتراضات گسترده تری در ایالات متحده در رابطه با رویدادهای خاورمیانه صورت گرفت. فعالان طرفدار فلسطین راهها را مسدود کردند و دسترسی به فرودگاهها از جمله فرودگاه بین المللی اوهار در شیکاگو و فرودگاه بین المللی سیاتل-تاکوما و همچنین پل گلدن گیت در سانفرانسیسکو و پل بروکلین در نیویورک را محدود کردند.
بایدن گیج شده است
پایگاه خبری شبکه تلویزیونی ان تی وی روسیه نیز با اشاره به گسترش یافتن اعتراضات دانشجویان در دانشگاههای سراسر آمریکا نوشت: معترضان، دولت بایدن را به حمایت از اسرائیل متهم میکنند.
این رسانه روس در ادامه نوشت: هم اینک پرچمهای فلسطین در همه دانشگاههای برجسته آمریکا به اهتزاز درآمده و شعارهای ضد اسرائیلی به گوشی میرسد. در این میان، پلیس از گاز اشک آور و گلولههای پلاستیکی برای متفرق کردن معترضان استفاده و دهها نفر از جمله رئیس دانشکده فلسفه و استاد اقتصاد دانشگاه آتلانتا را بازداشت کرد.
در ادامه گزارش شبکه تلویزیونی انتیوی آمده است:به نظر میرسد کاخ سفید اصلاً نمیداند که چگونه به این همه واکنش نشان دهد. این کشور از یک سو با ارسال تسلیحات به اسرائیل کمک میکند و از سوی دیگر دانشگاههای آن به پایگاه احساسات ضد اسرائیلی تبدیل شده است. بایدن گیج شده است.
انتیوی در ادامه اظهارات جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا را بازتاب داده که گفته است: من اعتراضات ضد یهود را محکوم میکنم، به همین دلیل برنامهای برای مقابله با آن ایجاد کردم. من همچنین کسانی را که نمیدانند چه بر سر فلسطینیها میآید، محکوم میکنم.
بمب ساعتی در دفتر حزب دموکرات
این رسانه روس در ادامه نوشت:، اما آیا رئیس جمهور آمریکا میتواند همزمان این دو ادعا را مطرح کند؟ جناح راست بر این باور است که دموکراتها با چشم پوشی از جنبش حامیان فلسطین، بمب ساعتی را در دفتر حزب خود کار گذاشته اند. معترضان طرفدار فلسطین، جو بایدن را چیزی جز "جو نسل کشی" نمینامند و در انتخابات آتی ریاستجمهوری آمریکا، به او رای نمیدهند.
خبرگزاری آر ب کا نیز در گزارشی نوشت: موجی از اعتراضات طرفدار فلسطین پس از متفرق کردن یک اردوگاه چادری در محوطه دانشگاه کلمبیا توسط پلیس در ۱۹ آوریل، ایالات متحده را فرا گرفته است.
این رسانه روس افزود: بر اساس آخرین اطلاعات وزارت بهداشت فلسطین و نیز آژانس امداد و کاریابی سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی موسوم به «آنروا»، تعداد کودکان کشته شده در نوار غزه در ۶ ماه گذشته از تعداد کودکان کشته شده در درگیریها در سراسر جهان در چهار سال گذشته بیشتر شده است.
در ادامه گزارش آر ب کا آمده است: جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا که مدتها از نتانیاهو حمایت میکند، در اوایل آوریل از اقدامات ارتش اسرائیل در نوار غزه به شدت انتقاد کرد و رویکرد کنونی نخست وزیر اسرائیل در قبال درگیری را اشتباه خواند.
منبع: ایرنا
باشگاه خبرنگاران جوان بینالملل اروپا و آمریکا